U mềm lây: định nghĩa, điều trị & thời gian khỏi

Tóm tắt: u mềm lây là gì, điều trị ra sao, bao lâu khỏi? – [Trả lời nhanh, rõ ràng, cập nhật]

• U mềm lây đa số tự khỏi 6–18 tháng.
• Điều trị khi sinh dục/lan rộng/đau/AD/suy giảm miễn dịch.
• Ycanth™ và berdazimer là lựa chọn chuẩn hóa, bằng chứng tốt.
• Giảm lây: che phủ nốt, tránh gãi/cạo, không dùng chung đồ.
• Khám tại Anh Mỹ Clinic (Phú Nhuận) để cá nhân hóa điều trị.

E-E-A-T

• Tác giả: BSCKII Trương Lê Đạo, 20+ năm da liễu, 25+ năm phẫu thuật da; GĐCM Anh Mỹ Clinic (TP.HCM).
• Phạm vi áp dụng: bệnh nhân ngoại trú tại TP.HCM và lân cận; tư vấn cá nhân hóa theo từng ca.
• Cập nhật: Tài liệu nội bộ “Hướng dẫn lâm sàng” 2020–2025; có thuốc mới Ycanth™ (2023) và berdazimer (2024).

U mềm lây là gì? Dấu hiệu nhận biết nhanh – [Sẩn bóng, lõm giữa, như “ngọc trai”]

• Sẩn hình vòm, bề mặt bóng/nhẵn như ngọc trai, lõm trung tâm (umbilication). Kích thước thường 2–5 mm (trẻ nhỏ 1–3 mm); ở suy giảm miễn dịch có thể lớn hơn.
• Thường gặp ở trẻ 1–10 tuổi; ở người lớn hay khu trú vùng sinh dục (tính chất STI).
• Hay kèm eczema quanh tổn thương (molluscum dermatitis), dễ tự lây do gãi/cạo.

• Trung tâm trắng–vàng đa thùy; mạch máu dạng “vòng hoa” (crown vessels) ở ngoại vi.

• Chỉ khi không điển hình/khó: có thể cạo tìm thể Henderson–Patterson hoặc sinh thiết; không cần xét nghiệm máu/vi sinh thường quy.

• Miễn dịch bình thường: hạt cơm phẳng, u sừng, u hạt sinh mủ.
• Suy giảm miễn dịch: nấm lan tỏa (Cryptococcus/Histoplasma…), tổn thương ác tính.

• Sẩn vòm bóng, lõm giữa là dấu hiệu chẩn đoán cốt lõi.
• Dermoscopy: trung tâm trắng–vàng đa thùy, mạch vòng hoa.
• Xét nghiệm chỉ khi không điển hình hoặc nghi ngờ chẩn đoán.
• Người lớn vùng sinh dục: nghĩ đến STI, cân nhắc sàng lọc đồng nhiễm.

Dấu hiệu u mềm lây: sẩn bóng, lõm giữa; soi da có mạch “vòng hoa”.

U mềm lây lây như thế nào? Có phải STI? – [Da-da, đồ dùng chung & quan hệ tình dục]

• Tiếp xúc da-da trực tiếp với sẩn u mềm lây (ôm, chạm sát, chơi thể thao đối kháng).
• Tự lây: gãi, nặn, cạo lướt qua vùng tổn thương làm gieo rắc nốt mới theo “vệt cạo”.
• Vật dụng trung gian: khăn tắm, đồ chơi, dao cạo, quần áo… cần giặt riêng, không dùng chung.
• Hồ bơi & thể thao tiếp xúc: là yếu tố thuận lợi do da ẩm + ma sát; không phải lây qua nước đơn thuần.

• Ở người lớn với tổn thương sinh dục/anogenital, u mềm lây được coi là STI → cần tư vấn tình dục an toàn và tầm soát STI đồng mắc.
• Khuyến nghị thực hành: tránh quan hệ cho đến khi nốt được che phủ/điều trị ổn, giảm nguy cơ lây cho bạn tình.

• Trẻ 1–10 tuổi (tiếp xúc gần, hay gãi) và người có viêm da cơ địa (AD) do hàng rào da suy yếu.
• Suy giảm miễn dịch/HIV: tổn thương có thể to, lan rộng, dai dẳng → cần quản lý tích cực.

• Trẻ không cần nghỉ học nếu che phủ tốt tổn thương; rửa tay, không dùng chung khăn/dao cạo/quần áo.
• Ở nhà: che phủ nốt, tránh gãi/nặn/cạo qua vùng tổn thương để hạn chế tự lây và lây cho người thân.

• Lây da-da, đồ dùng chung, tự lây do gãi/cạo.
• Hồ bơi/thể thao đối kháng chỉ là yếu tố thuận lợi.
• Sinh dục ở người lớn = STI → tránh quan hệ, tầm soát đồng nhiễm.
• Trẻ đi học bình thường nếu che phủ nốt + vệ sinh tốt.

 U mềm lây lây qua da-da, đồ dùng chung; sinh dục ở người lớn xem như STD

U mềm lây lây như thế nào? Có phải STI? – [Da-da, đồ dùng chung & quan hệ tình dục]

• Da–da trực tiếp: ôm, tiếp xúc gần, thể thao đối kháng.
• Tự lây: gãi, nặn, cạo qua vùng tổn thương làm gieo nốt mới theo “vệt cạo”.
• Vật dụng trung gian: khăn tắm, đồ chơi, dao cạo, quần áo → không dùng chung, giặt riêng.
• Hồ bơi & thể thao tiếp xúc: là yếu tố thuận lợi (ẩm + ma sát), không phải lây “qua nước” đơn thuần.

• Ở người lớn có tổn thương sinh dục/anogenital, coi là STI → tránh quan hệ cho tới khi nốt được che phủ/điều trị, và tầm soát STI đồng mắc.

• Trẻ 1–10 tuổi và người có viêm da cơ địa (AD) do hàng rào da suy yếu, dễ tự lây.
• Suy giảm miễn dịch/HIV: tổn thương có thể to, lan rộng, dai dẳng.

• Trẻ không cần nghỉ học nếu che phủ tốt tổn thương; đồng thời không dùng chung khăn/dao cạo/quần áo; rửa tay và tránh gãi/cạo qua vùng bệnh.

• BOTE = “Beginning Of The End”: đỏ/viêm nhẹ quanh nốt là tín hiệu đang khỏi, thường gặp khi theo dõi/điều trị; cần giáo dục trước để tránh lo lắng.
• Xử trí khi có BOTE: tiếp tục kế hoạch điều trị hoặc theo dõi; tối ưu AD (dưỡng ẩm, steroid tại chỗ nhẹ–trung bình khi bùng phát eczema quanh nốt) để giảm gãi tự lây.
• Khi nào cần khám sớm? Nếu có dấu hiệu biến chứng như nhiễm khuẩn thứ phát hoặc sẹo đang hình thành, hãy tái khám để bác sĩ đánh giá và xử trí.

• Lây da–da, tự lây do gãi/cạo, và đồ dùng chung; hồ bơi/thể thao là yếu tố thuận lợi.
• Sinh dục ở người lớn = STI → tránh quan hệ đến khi che phủ/điều trị, tầm soát STI.
• BOTE là tín hiệu đang khỏi, cần giáo dục; tối ưu AD để hạn chế tự lây.
• Trẻ đi học bình thường nếu che phủ tốt, tuân thủ vệ sinh.

Đường lây u mềm lây & STI; BOTE là tín hiệu đang khỏi, cần giáo dục.

Các phương pháp điều trị tại cơ sở y tế – [Hiệu quả, chuẩn hóa, cá nhân hóa]

Nguyên tắc chung trước khi can thiệp

• Thảo luận mục tiêu (rút ngắn bệnh/giảm lây/cải thiện QoL) so với nguy cơ (đau, sẹo, rối loạn sắc tố). Điều trị điểm-theo nốt, tránh bôi tràn da lành.
• Phân tầng: vị trí (sinh dục/mi mắt?), số lượng/lan rộng, triệu chứng, AD/miễn dịch, mong muốn bệnh nhân.

1. Nạo (Curettage)

• Hiệu quả: cao, nhiều ca cần 1 lần.
• Nhược: đau/chảy máu, có nguy cơ sẹo, ít phù hợp trẻ nhỏ.
• Ứng dụng: người lớn/trẻ lớn, nốt khu trú, cần “sạch nhanh”.

2. Áp lạnh (Cryotherapy)

• Lịch trình: mỗi 2–3 tuần.
• Hiệu quả: tốt nhưng đau, nguy cơ phồng rộp/sẹo/rối loạn sắc tố → cân nhắc ở trẻ lớn/người lớn.

3. Cantharidin 0,7% chuẩn hóa (Ycanth™)

• Phê duyệt: FDA cho ≥2 tuổi; bôi tại cơ sở y tế mỗi ~ 3 tuần.
• Hiệu quả: ~50% sạch hoàn toàn sau 12 tuần (pha III). Phản ứng tại chỗ: phồng rộp, rát, đỏ.
• Ưu điểm: chuẩn liều, ít đau hơn nạo/cryo, thân thiện nhi khoa.

4. Đốt điện/cautery hoặc laser (PDL)

• Chỉ định: ca lan rộng/khó trị, đặc biệt suy giảm miễn dịch. Cân nhắc tác dụng phụ và nguồn lực.

Bảng so sánh nhanh (chọn theo bối cảnh)

Lưu ý: Ở sinh dục (người lớn): podophyllotoxin/cryotherapy/curettage là các lựa chọn; luôn tầm soát STI đi kèm.

Lộ trình tại Anh Mỹ Clinic

1. Đánh giá mức độ & nền bệnh.
2. Chọn phương pháp ưu tiên ít đau/ít sẹo (thường Ycanth™ cho trẻ; nạo/cryo cho người lớn).
3. Hẹn 4–8 tuần tái khám; giáo dục BOTE; xử trí biến chứng nếu có.

• Bốn trụ cột tại cơ sở: nạo, cryo, Ycanth™, đốt điện/laser.
• Ycanth™: chuẩn hóa, ít đau, phù hợp trẻ; pha III ~50% sạch sau 12 tuần.
• Chọn cá nhân hóa theo vị trí, số lượng, ngưỡng đau, AD/miễn dịch & mục tiêu QoL.
• Tái khám 4–8 tuần, nhắc BOTE để tránh can thiệp quá mức.

Thuốc bôi tại nhà: chọn thế nào cho đúng? – [Đúng thuốc, đúng vị trí, đủ thời gian]

Nguyên tắc chọn thuốc bôi tại nhà

• Chọn 1 phác đồ phù hợp hoàn cảnh (tuổi, vị trí, số lượng, ngưỡng đau, nghề nghiệp).
• Bôi điểm-theo nốt, tránh lan da lành. Luôn rửa tay, che phủ sau bôi nếu có ma sát.
• Theo dõi 4–8 tuần; giáo dục BOTE (đỏ/viêm nhẹ báo hiệu đang khỏi).
• Dừng/đổi khi kích ứng mạnh, đau rát, mủ hoặc ảnh hưởng sinh hoạt.

1. Berdazimer 10,3% (gel giải phóng nitric oxide)

• Đối tượng: trẻ em và người lớn; vùng thân, tứ chi; có thể dùng nhiều nốt.
• Cách dùng thường gặp: thoa 1 lần/ngày lên từng nốt, tối đa ~12 tuần hoặc tới khi sạch.
• Ưu điểm: dùng tại nhà, ít đau, phù hợp trẻ sợ thủ thuật.
• Lưu ý: tránh mắt/niêm mạc; nếu đỏ rát nhiều → giãn cách ngày hoặc tạm ngưng.

2. KOH 5–10% (potassium hydroxide)

• Đối tượng: trẻ lớn/người lớn; thân, tay chân; không dùng mi mắt/sinh dục/niêm mạc.
• Cách dùng: chấm 1–2 lần/ngày lên từng nốt đến khi hơi đỏ xót/đóng vảy, sau đó ngưng ở nốt đó (chuyển sang nốt khác).
• Ưu/nhược: rẻ, hiệu quả nhưng xót, có nguy cơ tăng/giảm sắc tố sau viêm (PIH) — dặn kỹ cách chấm chính xác.

3. Retinoid bôi (tretinoin 0,025–0,05% hoặc adapalene 0,1%) – off-label

• Đối tượng: ít nốt, vị trí thẩm mỹ; phù hợp ban đêm.
• Cách dùng: chấm mỏng lên nốt mỗi tối; theo dõi bong nhẹ.
• Ưu/nhược: dung nạp tốt, ít đau; chậm, cần kiên trì 6–12 tuần.

4. Podophyllotoxin 0,5% (chỉ người lớn, sinh dục)

• Áp dụng: người lớn có u mềm lây anogenital; không dùng cho phụ nữ có thai.
• Phác đồ điển hình: 2 lần/ngày × 3 ngày, nghỉ 4 ngày; lặp lại tối đa 4 chu kỳ theo bác sĩ.
• Lưu ý: tránh lan da lành; có thể rát/loét nhẹ tại chỗ.

5. Imiquimod 5% – không khuyến cáo

• Lý do: hiệu quả không vượt trội, kích ứng nhiều, làm trẻ ngứa–gãi → tự lây thêm nốt.
• Chỉ xem xét khi các lựa chọn khác không khả thi, và phải theo dõi chặt.

Xử trí kích ứng thường gặp khi bôi

• Đỏ rát nhẹ/BOTE: giải thích là tín hiệu đáp ứng; có thể giãn cách ngày hoặc bôi dưỡng ẩm trước 15–30 phút.
• Rát nhiều/phồng rộp: ngưng 48–72h, chườm mát; cân nhắc steroid tại chỗ nhẹ–trung bình quanh nốt nếu có eczema.
• Mủ/đau tăng, sốt: nghi bội nhiễm → khám sớm.

Cách dùng chuẩn tại nhà (checklist 6 bước)

1. Rửa tay & làm sạch nhẹ vùng da; lau khô.
2. Chấm đúng nốt bằng tăm bông; không tô lan.
3. Đợi khô 5–10 phút; che phủ nếu có ma sát/tiếp xúc gần.
4. Tránh bơi/cạo/gãi trong 12–24h sau bôi.
5. Ghi nhật ký ảnh mỗi 2 tuần để so sánh tiến triển.
6. Tái khám sau 4–8 tuần hoặc sớm hơn nếu có dấu hiệu bất thường.

Lưu ý theo vị trí

• Mi mắt: không tự bôi KOH/podophyllotoxin; ưu tiên khám để cân nhắc cantharidin chuẩn hóa hoặc thủ thuật an toàn.
• Sinh dục: người lớn xem như STI; cân nhắc podophyllotoxin/cryotherapy/curettage và tầm soát đồng nhiễm.
• Trẻ nhỏ/da sẫm màu: ưu tiên ít kích ứng (berdazimer/retinoid mỏng), dặn kỹ nguy cơ PIH với KOH/cryo.

• Thuốc bôi tại nhà cho u mềm lây: berdazimer, KOH, retinoid; podophyllotoxin cho người lớn sinh dục; không khuyến cáo imiquimod.
• Bôi điểm-theo nốt, tránh lan, theo dõi 4–8 tuần, giáo dục BOTE.
• Xử trí kích ứng theo mức độ; khám sớm nếu nghi bội nhiễm.
• Vị trí mi mắt/sinh dục cần bác sĩ đánh giá trước khi tự bôi.

Thuốc bôi tại nhà u mềm lây: berdazimer, KOH, retinoid; podophyllotoxin cho người lớn vùng sinh dục; không khuyến cáo imiquimod.

Điều trị toàn thân & ca đặc biệt – [Tối ưu miễn dịch, chọn lọc thuốc]

1. Cimetidine đường uống (liều cao) – chỉ định hẹp

• Vai trò: lựa chọn ít đau cho trẻ có nhiều nốt, sợ thủ thuật.
• Hạn chế: hiệu quả không ổn định, đáp ứng kém vùng mặt; cần lưu ý tương tác thuốc.
• Ứng dụng: dùng khi gia đình ưu tiên không xâm lấn, có theo dõi sát và đồng thuận rõ.

2. Suy giảm miễn dịch (sau ghép, dùng ức chế miễn dịch, bệnh ác tính…)

• Đặc điểm: tổn thương lan rộng/không điển hình, có thể khổng lồ >1 cm, khó trị.
• Chiến lược: ưu tiên can thiệp (curettage/laser/đốt điện) kèm tối ưu miễn dịch nền; theo dõi sát biến chứng.
• Trường hợp nặng, tái phát: cân nhắc cidofovir tại chỗ; interferon chỉ hiếm khi dùng do tác dụng phụ.

3. Bệnh nhân HIV

• Đánh giá thường quy: ở người lớn có u mềm lây lan tỏa/ở mặt, cần sàng lọc HIV.
• Nguyên tắc: tối ưu ART để phục hồi miễn dịch; song song can thiệp tại chỗ (curettage/laser/đốt điện/Ycanth™) theo mức độ.
• Theo dõi: lịch 4–8 tuần, xử trí biến chứng và giáo dục BOTE để tránh can thiệp quá mức.

4. Khi nào KHÔNG chọn điều trị toàn thân?

• Miễn dịch bình thường, ít nốt, không ở vị trí nguy cơ → theo dõi là hợp lý.
• Khi mục tiêu có thể đạt bằng thuốc bôi chuẩn hóa (berdazimer) hoặc can thiệp ít đau (Ycanth™).

5. Thực hành tại Anh Mỹ Clinic

• Bước 1: phân tầng miễn dịch/vị trí/số lượng/QoL.
• Bước 2: SGMD/HIV → phối hợp tối ưu miễn dịch + can thiệp phù hợp; cân nhắc cidofovir tại chỗ khi tái phát.
• Bước 3: hẹn 4–8 tuần, giáo dục BOTE, dự phòng lây tại nhà (che phủ, không dùng chung đồ, tránh gãi/cạo).

• Cimetidine: ít đau nhưng hiệu quả thất thường, dùng chọn lọc.
• SGMD/HIV: can thiệp + tối ưu miễn dịch là trụ cột; cân nhắc cidofovir tại chỗ ca nặng.
• Theo dõi 4–8 tuần, giáo dục BOTE, phòng lây tại nhà.

Điều trị toàn thân & ca đặc biệt u mềm lây: ưu tiên tối ưu miễn dịch và can thiệp chọn lọc; cimetidine chỉ dùng hẹp.

U mềm lây bao lâu thì khỏi? Mốc thời gian – [Thường 6–18 tháng; có thể lâu hơn]

Mốc thời gian điển hình (tham khảo thực hành):

• 0–4 tuần: nhiều nốt có thể còn tăng nhẹ do tự lây; bắt đầu giáo dục BOTE (đỏ/viêm nhẹ = tín hiệu đang khỏi).
• 4–12 tuần: theo dõi hoặc điều trị chuẩn (Ycanth™ tại cơ sở mỗi ~3 tuần; berdazimer tại nhà 1 lần/ngày tới 12 tuần); giảm dần số nốt.
• 3–6 tháng: phần lớn ca nhẹ ổn định/giảm rõ; ca can thiệp chuẩn hóa có thể sạch đáng kể.
• 6–18 tháng: đa số tự sạch nếu miễn dịch bình thường và chăm sóc đúng.

Bảng “bao lâu thì khỏi” theo nhóm bệnh nhân

Những yếu tố làm nhanh/chậm thời gian khỏi:

• Rút ngắn thời gian: điều trị đúng chỉ định (Ycanth™ tại cơ sở, berdazimer tại nhà), che phủ nốt, không dùng chung đồ, tránh gãi/cạo.
• Kéo dài thời gian: AD hoạt động, gãi/nặn/cạo gây tự lây; suy giảm miễn dịch; bỏ hẹn 4–8 tuần.

Theo dõi & tái khám:

• Lịch 4–8 tuần để đánh giá tiến triển, nhắc lại BOTE (tránh can thiệp quá sớm khi đang là dấu hiệu khỏi), xử trí biến chứng.

• Miễn dịch bình thường: đa số sạch 6–18 tháng.
• Điều trị chuẩn hóa (Ycanth™/berdazimer) giúp rút ngắn thời gian và giảm lây.
• SGMD/HIV/AD có thể kéo dài, cần theo dõi sát 4–8 tuần.
• BOTE là tín hiệu đang khỏi – trấn an, tiếp tục kế hoạch trừ khi có dấu hiệu bội nhiễm.

U mềm lây bao lâu thì khỏi? Đa số 6–18 tháng; điều trị chuẩn giúp rút ngắn thời gian, theo dõi 4–8 tuần.

Trẻ em: chiến lược ít đau, ít sẹo – [Ưu tiên theo dõi & can thiệp nhẹ]

• Theo dõi có chủ đích nếu nốt ít, không ở mi mắt/sinh dục; nhắc gia đình: đa số tự hết 6–18 tháng.
• Giảm lây & tự lây: cắt móng, không gãi/cạo, che phủ bằng băng dán khi đi học, không dùng chung khăn/dao cạo/đồ bơi.
• Quản lý eczema quanh nốt: dưỡng ẩm đều; bùng phát thì dùng steroid tại chỗ nhẹ–trung bình theo chỉ định để giảm ngứa → ít gãi → ít nốt mới.
• Giáo dục BOTE: đỏ/viêm nhẹ quanh nốt là dấu hiệu đang khỏi, không phải bội nhiễm; tái khám đều 4–8 tuần.

Khi cần điều trị để rút ngắn bệnh/giảm lây:

• Ycanth™ (cantharidin 0,7%) – tại cơ sở (≥2 tuổi): chuẩn hóa liều, bôi điểm theo nốt, hẹn lại ~3 tuần; thường ít đau hơn nạo/cryo.
• Berdazimer 10,3% – bôi tại nhà: 1 lần/ngày theo hướng dẫn, tối đa ~12 tuần; phù hợp trẻ nhiều nốt, ngại thủ thuật.
• Retinoid bôi mỏng (tretinoin 0,025–0,05% hoặc adapalene 0,1%) – off-label: dùng ban đêm cho ít nốt, dung nạp tốt, nhưng chậm.
• KOH 5–10%: chỉ định chọn lọc cho trẻ lớn; hướng dẫn kỹ cách chấm đúng nốt để hạn chế xót/PIH.
• Không khuyến cáo imiquimod ở trẻ do hiệu quả kém và dễ kích ứng.

Thủ thuật tại phòng khám (chọn rất kỹ):

• Nạo nhẹ/curettage: cân nhắc ở trẻ hợp tác tốt/trẻ lớn; dùng gây tê bôi (lidocaine–prilocaine) và trấn an, vẫn có nguy cơ đau/sẹo.
• Áp lạnh: hiệu quả nhưng đau, dễ phồng rộp; chỉ dùng chọn lọc.
• Laser/điện: dành cho ca lan rộng, tái phát hoặc SGMD – không phải lựa chọn đầu tay cho đa số trẻ.

Vị trí đặc biệt & ngoại lệ:

• Mi/mi mắt: không tự bôi KOH/podophyllotoxin; đến cơ sở y tế để xử trí an toàn (cantharidin chuẩn hóa/thủ thuật chọn lọc).
• Sinh dục: hiếm ở trẻ; nếu có, khám chuyên khoa, đánh giá bối cảnh cẩn trọng.
• Trẻ có viêm da cơ địa nặng hoặc suy giảm miễn dịch: ưu tiên can thiệp sớm hơn, theo dõi sát 4–8 tuần.

Mẹo tăng hợp tác của trẻ:

• Lịch khám ngắn – đều, giải thích bằng tranh/infographic (nhất là về BOTE).
• Gây tê bôi trước 45–60 phút nếu có thủ thuật; phân tán chú ý (đồ chơi, nhạc).
• Nhật ký ảnh mỗi 2 tuần để thấy tiến bộ, giảm lo lắng.

• Trẻ đa số theo dõi; khi cần, ưu tiên Ycanth™ tại cơ sở hoặc berdazimer tại nhà vì ít đau.
• Kiểm soát eczema, che phủ nốt, không gãi/cạo giúp giảm tự lây.
• BOTE = đang khỏi: trấn an; chỉ khám sớm khi đau tăng, mủ, sốt.
• Thủ thuật (nạo/cryo) chỉ chọn lọc; mi mắt/sinh dục cần khám chuyên khoa.

U mềm lây ở trẻ: ưu tiên theo dõi, kiểm soát eczema, chọn can thiệp nhẹ (Ycanth™, berdazimer).

Người lớn – tổn thương sinh dục – [Xem như STI, điều trị & tầm soát]

Vì sao coi là STI & cần làm gì?

• U mềm lây sinh dục có tính chất STI → dễ lây cho bạn tình qua tiếp xúc gần. Tư vấn kiêng quan hệ cho đến khi nốt được che phủ/điều trị để giảm lây lan.
• Tầm soát STI đồng mắc (theo bối cảnh nguy cơ) là bước chuẩn trong thăm khám.
• Nếu tổn thương lan tỏa/ở mặt hoặc diễn tiến bất thường, đánh giá HIV.

Lựa chọn điều trị vùng sinh dục (người lớn):

• Podophyllotoxin 0,5% (tại nhà, theo hướng dẫn bác sĩ): phù hợp người lớn, không dùng khi mang thai; hữu ích ở vùng sinh dục.
• Cryotherapy (mỗi 2–3 tuần): hiệu quả, nhưng có thể đau/phồng rộp/PIH — cân nhắc mong muốn và nghề nghiệp.
• Curettage: “sạch nhanh” trong ít lần nhưng đau và nguy cơ sẹo; chọn lọc theo bối cảnh.
• Có thể cân nhắc Ycanth™ theo chỉ định và vị trí an toàn; trao đổi mục tiêu giảm lây/rút ngắn bệnh vs đau/sẹo/PIH trước khi quyết định.

Chăm sóc & phòng lây cho cặp đôi:

• Che phủ nốt, không cạo/gãi, không dùng chung khăn/dao cạo/quần áo; rửa tay sau chạm vào vùng tổn thương.
• Hẹn tái khám 4–8 tuần, giải thích hiện tượng BOTE để tránh lo lắng khi nốt đỏ/viêm nhẹ trong quá trình hồi phục.

Phân biệt nhanh (tại phòng khám):

• U mềm lây: sẩn bóng, lõm giữa, thường không đau.
• Khi không điển hình, có thể soi da, cạo tìm thể Henderson–Patterson hoặc sinh thiết để xác định; tránh tự điều trị khi chưa chắc chẩn đoán.

• Sinh dục ở người lớn = STI → kiêng quan hệ cho tới khi che phủ/điều trị, tầm soát STI.
• Điều trị ưu tiên: podophyllotoxin (không dùng khi mang thai), cryotherapy, curettage; cá nhân hóa theo vị trí–mức đau–nghề nghiệp.
• Tái khám 4–8 tuần, giáo dục BOTE; duy trì vệ sinh, không gãi/cạo, che phủ nốt.

U mềm lây sinh dục (STI): kiêng quan hệ đến khi che phủ/điều trị; tầm soát STI; điều trị bằng podophyllotoxin, cryotherapy hoặc curettage.

U mềm lây ở người suy giảm miễn dịch – [Xử trí tích cực & tối ưu miễn dịch]

Đặc điểm ở người suy giảm miễn dịch:

• Tổn thương có thể khổng lồ >1 cm, lan rộng và khó trị; dễ xuất hiện vùng mặt.
• Thường là chỉ định điều trị tích cực, không nên chỉ theo dõi.

Chiến lược xử trí theo bối cảnh:

• Tối ưu miễn dịch nền: điều chỉnh ức chế miễn dịch nếu có thể; tối ưu ART ở bệnh nhân HIV.
• Can thiệp tại cơ sở: curettage, đốt điện/cautery hoặc laser PDL cho ca lan rộng/khó trị (đặc biệt SGMD).
• Thuốc mới/chuẩn hóa: cân nhắc Ycanth™ (cantharidin 0,7%) theo vị trí an toàn để giảm đau so với nạo/cryo ở một số ca.
• Ca nặng/tái phát: có thể cidofovir tại chỗ; interferon rất hiếm do tác dụng phụ.

Tầm soát kèm theo:

• Ở người lớn có tổn thương sinh dục/lan rộng/ở mặt, cần sàng lọc HIV và STI đồng mắc theo bối cảnh nguy cơ.

Theo dõi & giáo dục:

• Tái khám 4–8 tuần để đánh giá đáp ứng, xử trí biến chứng; giải thích BOTE (đỏ/viêm nhẹ quanh nốt = tín hiệu đang khỏi) để tránh can thiệp quá sớm.
• Phòng lây tại nhà: che phủ nốt, không dùng chung khăn/dao cạo/quần áo, tránh gãi/cạo qua vùng tổn thương.

Khi nào cần chuyển tuyến/chẩn đoán lại?

• Nghi ngờ bội nhiễm rộng, sẹo phì đại, loét sâu, đau tăng – sốt, hoặc tổn thương không điển hình cần sinh thiết/cạo tìm thể Henderson–Patterson để loại trừ chẩn đoán khác.

Thực hành tại Phòng Khám Da Liễu Anh Mỹ (TP.HCM):

• BSCKII Trương Lê Đạo thăm khám kín đáo, phân tầng miễn dịch–vị trí–số lượng–QoL, cá nhân hóa điều trị (curettage/laser/điện/Ycanth™ + tối ưu miễn dịch/ART), phù hợp nhóm bệnh SGMD/HIV.

• SGMD/HIV: tổn thương khổng lồ/lan rộng/khó trị → can thiệp tích cực + tối ưu miễn dịch.
• Lựa chọn: curettage, đốt điện/laser, cân nhắc Ycanth™; cidofovir tại chỗ cho ca nặng tái phát.
• Sàng lọc HIV/STI khi sinh dục/lan rộng/ở mặt; tái khám 4–8 tuần, giáo dục BOTE.

U mềm lây ở người suy giảm miễn dịch/HIV: can thiệp tích cực và tối ưu miễn dịch; cân nhắc cidofovir tại chỗ khi tái phát.

AD/eczema đi kèm: xử trí & BOTE – [Giảm ngứa, giảm tự lây, trấn an]

Vì sao AD làm bệnh dễ lan?

• Ở bệnh nhân AD, hàng rào da suy yếu + ngứa khiến gãi/cạo → tự lây theo vệt; thường gặp eczema molluscatum quanh nốt.

Xử trí AD/eczema kèm u mềm lây (thực hành nhanh):

• Dưỡng ẩm đều đặn mỗi ngày, tăng tần suất khi hanh khô/ma sát.
• Khi bùng phát eczema quanh nốt: bôi steroid tại chỗ hiệu lực thấp–trung bình theo chỉ định; bôi điểm theo vùng đỏ ngứa, không bôi tràn mắt/niêm mạc.
• Giảm tự lây: tránh gãi/nặn/cạo, che phủ nốt (quần áo/băng không thấm) khi đi học, bơi, thể thao; không dùng chung khăn/dao cạo/quần áo.
• Trẻ không cần nghỉ học nếu che phủ tốt và tuân thủ vệ sinh.

BOTE: đỏ/viêm nhẹ = tín hiệu đang khỏi (không phải bội nhiễm)

• Tư vấn sớm: BOTE (“Beginning Of The End”) là vành đỏ/viêm nhẹ quanh nốt, báo hiệu đang hồi phục; thường gặp trong theo dõi/điều trị.
• Theo dõi định kỳ 4–8 tuần, luôn giáo dục BOTE và chỉ xử trí biến chứng khi cần (ví dụ nhiễm khuẩn thứ phát, sẹo).

Khi nào cần can thiệp tích cực vì AD nặng?

• Nếu molluscum dermatitis nặng, ngứa/viêm làm ảnh hưởng QoL hoặc gây tự lây lan rộng, cân nhắc điều trị u mềm lây (Ycanth™, KOH chọn lọc, hoặc thủ thuật phù hợp) song song kiểm soát AD.

• AD làm tăng tự lây do hàng rào da yếu + ngứa; hay có eczema molluscatum.
• Điều trị nền AD: dưỡng ẩm + steroid nhẹ–trung bình khi bùng phát.
• Giải thích BOTE để trấn an; theo dõi 4–8 tuần, xử trí biến chứng khi có.
• Che phủ nốt, tránh gãi/cạo, không dùng chung đồ; trẻ vẫn đi học nếu che phủ tốt.

AD/eczema kèm u mềm lây: dưỡng ẩm + steroid nhẹ–trung bình khi bùng phát; giáo dục BOTE; che phủ nốt để giảm tự lây.

Quy trình điều trị tại Anh Mỹ Clinic – [Chuẩn hóa, an toàn, kín đáo]

Quy trình 6 bước tại phòng khám

Khi nào cần xét nghiệm/thủ thuật bổ sung?

• Nốt không điển hình, loét kéo dài, khối khổng lồ ở SGMD/HIV, hoặc nghi ngờ đồng nhiễm → cân nhắc cạo tìm thể/sinh thiết, tối ưu miễn dịch.

• BSCKII Trương Lê Đạo, GĐCM Anh Mỹ Clinic, tác giả Hướng dẫn lâm sàng U mềm lây 2020–2025 ứng dụng trực tiếp vào thực hành tại phòng khám.

• Chuẩn hóa 6 bước: chẩn đoán → phân tầng → điều trị → chăm sóc tại nhà → tái khám 4–8 tuần.
• Ycanth™ ít đau hơn nạo/áp lạnh; cryo mỗi 2–3 tuần; berdazimer/KOH dùng tại nhà; STI cần tư vấn & tầm soát.
• BOTE là tín hiệu hồi phục; luôn giáo dục để tránh can thiệp quá mức.
• Sinh thiết/cạo thể khi không điển hình hoặc SGMD/HIV.

Chi phí & lộ trình buổi hẹn (tiêu chuẩn) – [Minh bạch, ít đau, tối ưu số lần]

Lộ trình 1 buổi khám điển hình

• Khai thác bệnh sử; khám xác nhận u mềm lây (có thể soi da, chụp ảnh chuẩn hóa).
• Phân tầng: vị trí (sinh dục/mi mắt?), số nốt, AD/miễn dịch, ngưỡng đau.
• Thống nhất mục tiêu (giảm lây, rút ngắn bệnh, QoL) và chọn phương án: theo dõi / Ycanth™ (bôi tại cơ sở, hẹn ~3 tuần) / cryo (2–3 tuần) / curettage / berdazimer (tại nhà) / KOH (chọn lọc).
• Điều trị phiên đầu (nếu chỉ định) + hướng dẫn chăm sóc, giáo dục BOTE (đỏ/viêm nhẹ = đang khỏi).
• Ấn định mốc theo dõi: 3 tuần (Ycanth™), 2–3 tuần (cryo), 4–8 tuần (theo dõi/thuốc bôi).

• Đánh giá số nốt giảm bao nhiêu %, chấm dứt ở nốt đã lành; xử trí kích ứng (nếu có).
• Tiếp tục can thiệp điểm-theo nốt còn hoạt động.
• Điều chỉnh kế hoạch nếu AD bùng phát hoặc xuất hiện BOTE (trấn an, không can thiệp quá tay).

• Sạch nốt lâm sàng, không còn nốt vệ tinh mới trong 2–4 tuần; dặn phòng lây tại nhà thêm 2–4 tuần.

Cách tối ưu chi phí & số lần tái khám

• Chọn đúng chỉ định: theo dõi khi ít nốt/không sinh dục/mi mắt; can thiệp khi sinh dục, lan rộng, đau, AD hoạt động, SGMD.
• Điểm–theo nốt: tránh bôi tràn; che phủ nốt, không gãi/cạo, không dùng chung đồ → ít nốt mới → ít buổi hơn.
• Ưu tiên ít đau cho trẻ (Ycanth™/berdazimer) để hợp tác tốt, rút ngắn tổng thời gian.
• Nhật ký ảnh 2 tuần/lần: giúp bác sĩ dừng đúng lúc, hạn chế can thiệp thừa.
• BOTE: hiểu đúng để không tái can thiệp vào nốt đang hồi phục.

• Thường cần 2–4 buổi trong 4–12 tuần, tái khám 4–8 tuần.
• Chi phí phụ thuộc số nốt – vị trí – kỹ thuật; có khung tham chiếu minh bạch.
• Ycanth™/berdazimer tối ưu cho ít đau; cryo/curettage cho mục tiêu “sạch nhanh”.
• Phòng lây tại nhà giúp giảm nốt mới, rút ngắn số buổi và chi phí.

Rủi ro, tác dụng phụ & cách hạn chế – [Biết trước để phòng, xử trí nhanh]

Tác dụng phụ theo từng phương pháp & cách hạn chế

• Nạo (curettage): có thể đau/chảy máu/sẹo → dùng gây tê bôi, chọn nốt riêng lẻ, thoát thủ thuật sớm nếu trẻ không hợp tác.
• Áp lạnh (cryo): hiệu quả nhưng đau, phồng rộp, nguy cơ PIH/hạ sắc tố/sẹo; hẹn 2–3 tuần giữa các lần, đặc biệt thận trọng trên da sẫm màu.
• Cantharidin 0,7% (Ycanth™): phản ứng tại chỗ phồng rộp, rát, ban đỏ; ưu điểm là ít đau hơn nạo/cryo. Chỉ bôi tại cơ sở mỗi ~3 tuần, điểm–theo nốt.
• Laser/điện: dành cho lan rộng/SGMD; cân nhắc nguy cơ sẹo/PIH và nguồn lực.
• Berdazimer 10,3%: thường kích ứng nhẹ, vẫn cải thiện QoL dù chưa sạch hết nốt; bôi 1 lần/ngày tới 12 tuần.
• KOH 5–10%: xót/kích ứng, dễ PIH nếu bôi tràn → chấm chính xác lên nốt đến khi hơi viêm, rồi ngưng ở nốt đó.
• Podophyllotoxin 0,5% (người lớn sinh dục): có thể rát/loét nhẹ; chống chỉ định thai kỳ. Dùng đúng chu kỳ 3 ngày bôi/4 ngày nghỉ.
• Retinoid/acid salicylic/BPO (off-label): là tác nhân kích ứng → bắt đầu mỏng–cách ngày, tăng dần theo dung nạp.
• Imiquimod 5%: không khuyến cáo ở trẻ em vì hiệu quả không nhất quán và kích ứng; người lớn chỉ cân nhắc rất chọn lọc.

Biến chứng cần lưu ý & khi nào khám sớm

• Nhiễm khuẩn thứ phát: đau tăng, ấm nóng lan rộng, mủ/rỉ dịch, sốt → khám ngay để đánh giá và điều trị.
• Sẹo/PIH sau thủ thuật hoặc bôi kích ứng quá tay: phòng bằng điểm–theo nốt, tránh bôi tràn, bảo vệ chống nắng vùng điều trị.
• BOTE (đỏ/viêm nhẹ) là tín hiệu đang hồi phục, không phải bội nhiễm; trấn an và không can thiệp quá tay khi thấy viền đỏ sinh lý.

6 mẹo giảm rủi ro trong suốt liệu trình

1. Chọn đúng chỉ định: theo dõi ở ca nhẹ; chỉ can thiệp khi thật cần.
2. Điểm–theo nốt (thuốc/thủ thuật), không bôi/trị lan da lành.
3. Che phủ nốt sau bôi/điều trị; không dùng chung khăn/dao cạo/quần áo; tránh gãi/cạo.
4. Giải thích trước về phản ứng thường gặp: phồng rộp nhẹ với Ycanth™, rát với KOH/retinoid.
5. Theo dõi 4–8 tuần để dừng đúng lúc các nốt đã hồi phục, tránh can thiệp lặp.
6. AD/eczema kèm theo: dưỡng ẩm + steroid nhẹ–trung bình khi bùng phát để giảm ngứa → ít tự lây.

• Rủi ro chính: đau/phồng rộp/PIH–hạ sắc tố/sẹo/kích ứng; nhiễm khuẩn là biến chứng cần nhận biết sớm.
• Ycanth™ ít đau hơn nạo/cryo nhưng có thể phồng rộp; KOH/retinoid dễ kích ứng nếu bôi tràn.
• BOTE ≠ bội nhiễm: trấn an, tránh can thiệp quá mức.
• Giảm rủi ro bằng điểm–theo nốt, che phủ, không dùng chung đồ, tái khám 4–8 tuần.

Phòng ngừa lây lan tại nhà – [Che phủ, không dùng chung, tránh gãi/cạo]

Nguyên tắc “3C” dễ nhớ (Cover – Clean – Careful):

• Cover (Che phủ): che nốt bằng quần áo/băng không thấm khi đi học, bơi, thể thao.
• Clean (Giữ sạch): rửa tay thường xuyên, giặt riêng và không dùng chung khăn, dao cạo, quần áo.
• Careful (Tránh kích thích): không gãi/nặn/cạo qua vùng tổn thương để ngừa tự lây theo vệt.

Sinh hoạt thường ngày (đi học, thể thao, bơi):

• Trẻ đi học bình thường nếu che phủ tốt; nhà trường chỉ cần nhắc vệ sinh tay và không dùng chung đồ.
• Hồ bơi/thể thao đối kháng: coi như yếu tố thuận lợi lây do ẩm và ma sát → che phủ kín bằng băng chống nước, tắm/rửa tay sau hoạt động.

Đồ dùng cá nhân & vệ sinh:

• Khăn tắm, dao cạo, đồ lót, quần áo: dùng riêng, giặt riêng; đặt hộp đựng đồ cá nhân cho trẻ để tránh lẫn.
• Cạo lông/triệt lông: tránh cạo qua nốt đang hoạt động; đây là đường tự lây rất hay gặp.

Giảm ngứa để giảm tự lây:

• Dưỡng ẩm đều; nếu eczema quanh nốt bùng phát, dùng steroid tại chỗ nhẹ–trung bình theo chỉ định để giảm gãi.
• Cắt ngắn móng tay, nhắc trẻ không bóp nặn.

Tư vấn BOTE tại nhà:

• Nhắc gia đình: BOTE = viền đỏ/viêm nhẹ quanh nốt là tín hiệu đang khỏi, không phải nhiễm trùng; tiếp tục kế hoạch và tái khám 4–8 tuần.

Trường hợp người lớn có nốt sinh dục:

• Xem như STI: tránh quan hệ đến khi nốt được che phủ/điều trị; cân nhắc tầm soát STI.

Checklist 1 tuần treo tủ lạnh (gia đình):

• Che phủ mọi nốt trước khi ra ngoài.
• Không dùng chung khăn/dao cạo/quần áo.
• Không gãi/cạo qua vùng nốt; cắt móng tay cho trẻ.
• Dưỡng ẩm mỗi ngày; xử trí eczema theo hướng dẫn.
• Nhìn thấy BOTE → trấn an, chụp ảnh theo dõi, hẹn tái khám 4–8 tuần.

• Che phủ – không dùng chung – tránh gãi/cạo – rửa tay là trụ cột phòng lây.
• Trẻ vẫn đi học nếu che phủ tốt; thể thao/bơi cần băng chống nước.
• BOTE là dấu hiệu đang khỏi; tiếp tục theo dõi và tái khám 4–8 tuần.

U mềm lây có để lại sẹo hay thâm không? – [Đa số không sẹo; PIH có thể tạm thời]

Tự diễn tiến có để lại dấu vết không?

• U mềm lây ở người miễn dịch bình thường tự khỏi sau 6–18 tháng; vì thế nên tránh thủ thuật gây đau/sẹo không cần thiết ở ca nhẹ.
• Trong theo dõi/điều trị, gặp BOTE (viền đỏ/viêm nhẹ) là dấu hiệu đang khỏi, không phải biến chứng – cần trấn an để tránh can thiệp quá tay.

Yếu tố làm tăng nguy cơ thâm/sẹo

• Gãi/cạo/nặn → tự lây theo vệt, dễ viêm/nhiễm khuẩn rồi để lại PIH/sẹo.
• Thủ thuật:
  • Nạo (curettage): hiệu quả nhưng có nguy cơ đau/chảy máu/sẹo → cân nhắc chọn lọc.
  • Áp lạnh (cryo): có thể gây phồng rộp/sẹo/rối loạn sắc tố (PIH/hạ sắc tố), nhất là trên da sẫm màu.
• Thuốc bôi kích ứng nếu dùng sai:
  • KOH 5–10% cần chấm chính xác lên nốt; bôi tràn dễ kích ứng/PIH.
  • Retinoid/acid salicylic/BPO là tác nhân kích ứng → dùng nhẹ nhàng, theo dõi dung nạp.

Cách hạn chế thâm/sẹo ngay từ đầu

• Chọn đúng chỉ định: ca nhẹ nên theo dõi, chỉ can thiệp khi có chỉ định lâm sàng.
• Điểm–theo nốt, tránh bôi tràn; cá nhân hóa phương pháp để giảm đau/PIH/sẹo.
• Che phủ nốt, không dùng chung đồ cá nhân; tránh gãi/cạo qua vùng bệnh.
• Quản lý AD (dưỡng ẩm, steroid tại chỗ nhẹ–trung bình khi bùng phát) để giảm ngứa → ít tự lây.
• Tái khám 4–8 tuần, theo dõi và chỉ xử trí biến chứng (nhiễm khuẩn thứ phát, sẹo) khi có.

Sau khi đã sạch nốt, xử lý thẩm mỹ (tuỳ ca)

• PIH/hạ sắc tố nhẹ thường mờ dần theo thời gian; tiếp tục bảo vệ nắng và chăm sóc dịu nhẹ. (Khuyến nghị chung, cân nhắc theo dõi tại phòng khám).

• Đa số không sẹo vĩnh viễn; thâm/nhạt màu có thể tạm thời.
• Nguy cơ tăng khi gãi/cạo, cryo, nạo, hoặc bôi kích ứng quá tay.
• Giảm rủi ro bằng điểm–theo nốt, tránh bôi tràn, quản lý AD, che phủ nốt.
• BOTE = dấu hiệu hồi phục; tránh can thiệp quá mức khi thấy viền đỏ sinh lý.

So sánh phương pháp: bảng nhanh – [Xếp nhanh theo mục tiêu & bối cảnh]

Bảng so sánh cô đọng

Cách dùng bảng:

1. Xác định mục tiêu chính (ít đau/giảm lây/sạch nhanh).
2. Đánh giá vị trí & số nốt + AD/miễn dịch.
3. Chọn 1–2 phương án ít nguy cơ nhất cho bối cảnh của bạn.
4. Luôn giải thích BOTE, che phủ nốt, không dùng chung đồ và tái khám 4–8 tuần.

• Trẻ miễn dịch bình thường: ưu tiên theo dõi/Ycanth™/berdazimer để ít đau.
• Người lớn sinh dục: coi là STI → podophyllotoxin/cryo/curettage + tầm soát.
• SGMD/HIV: thiên về can thiệp tích cực (nạo/điện/laser ± Ycanth™), tối ưu miễn dịch.
• KOH/retinoid hiệu quả giá tốt nhưng cần bôi điểm–theo nốt để tránh kích ứng/PIH.

Case thực tế tại phòng khám – [3 tình huống tiêu biểu, rút gọn quyết định]

Case 1 – Trẻ 6 tuổi, 12 nốt rải rác cẳng tay (miễn dịch bình thường)

• Vào khám: nốt “ngọc trai” 2–3 mm, lõm giữa; ngứa nhẹ, có viền đỏ mỏng (BOTE).
• Quyết định: theo dõi có chủ đích + chăm sóc eczema (dưỡng ẩm; steroid nhẹ khi bùng phát), không gãi/cạo, che phủ khi đi học; không nghỉ học.
• Nếu gia đình muốn rút ngắn bệnh: ưu tiên Ycanth™ (tại cơ sở, mỗi ~3 tuần) hoặc berdazimer (tại nhà 1 lần/ngày tới ~12 tuần).
• Theo dõi: lịch 4–8 tuần, chụp ảnh so sánh; khi viền đỏ BOTE rõ hơn → không can thiệp quá tay.

Case 2 – Nữ 28 tuổi, nốt sinh dục/anogenital sau quan hệ mới

• Vào khám: cụm sẩn bóng, lõm giữa vùng mu; lo lắng lây cho bạn tình.
• Quyết định: xử trí như STI → tránh quan hệ cho tới khi che phủ/điều trị, tầm soát STI đồng mắc.
• Lựa chọn điều trị: podophyllotoxin 0,5% (chu kỳ 3 ngày bôi/4 ngày nghỉ, người lớn, không dùng khi mang thai) hoặc cryotherapy/curettage tuỳ ngưỡng đau và nghề nghiệp; dặn không dùng chung khăn/dao cạo, không cạo lông qua vùng tổn thương.
• Theo dõi: 2–3 tuần (cryo) hoặc 4–8 tuần (tái khám định kỳ); nhắc BOTE để tránh lầm với nhiễm khuẩn.

Case 3 – Nam 42 tuổi, sau ghép tạng, nốt lan rộng mặt–thân (suy giảm miễn dịch)

• Vào khám: nhiều nốt kích thước không đồng đều, có nốt khổng lồ >1 cm.
• Quyết định: can thiệp tích cực (curettage chọn lọc + điện/laser cho đám lan rộng; có thể cân nhắc Ycanth™ ở vị trí an toàn) song song tối ưu miễn dịch (trao đổi với bác sĩ điều trị ghép).
• Tình huống khó trị/tái phát: có thể cidofovir tại chỗ theo phác đồ chuyên khoa.
• Theo dõi: sát 4–8 tuần, giáo dục chăm sóc vết thương, nhận biết biến chứng (đau tăng, mủ, sốt) để khám sớm.

• Trẻ nhẹ: ưu tiên theo dõi + chăm sóc AD, có thể Ycanth™/berdazimer nếu cần rút ngắn bệnh.
• Người lớn sinh dục: coi là STI → tránh quan hệ, tầm soát STI, điều trị podophyllotoxin hoặc cryo/curettage.
• SGMD/HIV: can thiệp + tối ưu miễn dịch; cân nhắc cidofovir tại chỗ khi tái phát; tái khám 4–8 tuần.
• Mọi ca: dặn BOTE, che phủ nốt, tránh gãi/cạo và không dùng chung đồ.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

U mềm lây có tự khỏi không?

BOTE là gì? Có nguy hiểm không?

U mềm lây lây qua những đường nào?

Trẻ có cần nghỉ học không?

Có được bơi/đi tập thể thao không?

Có nên nặn hoặc cạo trên vùng có nốt?

Điều trị nào ít đau cho trẻ?

Podophyllotoxin dùng khi nào?

U mềm lây có để lại sẹo hay thâm không?

Khi nào cần khám gấp?

• Tự khỏi 6–18 tháng; điều trị khi có chỉ định.
• BOTE = dấu hiệu đang khỏi; không nặn/cạo.
• Che phủ – không dùng chung – rửa tay giúp giảm lây; trẻ không cần nghỉ học.
• Người lớn sinh dục: coi là STI, tư vấn và tầm soát phù hợp.

E-E-A-T & phạm vi áp dụng – [Tác giả rõ ràng, quy trình chuẩn hoá]

Tác giả & chuyên môn (Experience–Expertise):

• BSCKII Trương Lê Đạo – Bác sĩ Chuyên khoa II Da liễu; >20 năm điều trị bệnh da, >25 năm phẫu thuật da.
• Vai trò: Giám đốc chuyên môn Phòng Khám Da Liễu Anh Mỹ; trực tiếp xây dựng quy trình chẩn đoán–điều trị–theo dõi u mềm lây.
• Thế mạnh: điều trị lấy kết quả & an toàn làm trung tâm; ưu tiên ít đau, hạn chế sẹo, kín đáo với ca sinh dục.

Nguồn & phương pháp (Authoritativeness):

• Nguồn chính: Hướng dẫn lâm sàng nội bộ 2020–2025 của phòng khám, cập nhật thuốc Ycanth™ (cantharidin 0,7%) và berdazimer 10,3%; kết hợp thực hành chuẩn (nạo, cryo, laser/điện) và khuyến nghị chăm sóc AD/BOTE.
• Cách viết: theo kim tự tháp ngược, câu ngắn, checklist/bảng; có FAQ và case giúp rút trích bởi công cụ AI & người đọc.

Tính tin cậy (Trustworthiness):

• Quy trình có đồng thuận – giải thích rủi ro/lợi ích; điều trị điểm–theo nốt; khuyến nghị không dùng chung đồ, che phủ, tránh cạo/gãi để giảm tự lây.
• Minh bạch khi nào theo dõi, khi nào can thiệp, tiêu chí STI ở người lớn, và dấu hiệu cần khám sớm (đau tăng, mủ, sốt…).
• Bài ghi rõ “BOTE = dấu hiệu đang khỏi” để tránh can thiệp quá mức.

Phạm vi áp dụng & ngoại lệ:

• Áp dụng cho bệnh nhân ngoại trú (trẻ em & người lớn).
• Ngoại lệ/khuyến cáo chuyển tuyến: nốt khổng lồ/lan rộng, SGMD/HIV, tổn thương không điển hình, biến chứng nhiễm khuẩn.
• Sinh dục ở người lớn: xem là STI → tư vấn kiêng quan hệ đến khi che phủ/điều trị, cân nhắc tầm soát STI.

Minh bạch thời gian:

• Ngày xuất bản: 09/2025
• Lần cập nhật gần nhất: 09/2025 (bổ sung mục BOTE, bảng so sánh, lộ trình & chi phí tham khảo).

• E-E-A-T đầy đủ: tác giả rõ ràng, nguồn chuẩn, quy trình minh bạch.
• Áp dụng ngoại trú; cá nhân hoá theo vị trí–số nốt–AD/miễn dịch.
• STI ở người lớn: tư vấn & tầm soát; BOTE là tín hiệu hồi phục.
• Tái khám 4–8 tuần, theo dõi ảnh & phòng lây tại nhà.

Checklist tự chăm sóc tại nhà – [Ngắn gọn, dán lên tủ lạnh]

Checklist hằng ngày (5 điểm)

1. Che phủ mọi nốt bằng băng không thấm hoặc quần áo khi đi học/đi làm/đi bơi.
2. Rửa tay sau khi chạm vào nốt; không dùng chung khăn/dao cạo/quần áo/đồ bơi.
3. Không gãi/nặn/cạo qua vùng có nốt; cắt ngắn móng tay cho trẻ.
4. Dưỡng ẩm sau tắm; khi eczema bùng phát, bôi steroid tại chỗ nhẹ–trung bình theo chỉ định.
5. Nếu đang bôi thuốc: chấm đúng nốt (không tô lan da lành) → để khô 5–10 phút → che phủ.

Lịch theo dõi & nhắc việc (tuần)

• Mỗi 2 tuần: chụp ảnh so sánh cùng ánh sáng/khoảng cách; ghi số nốt còn hoạt động.
• Mỗi 4–8 tuần: tái khám; báo bác sĩ về nốt mới, kích ứng, hoặc khó chịu ảnh hưởng sinh hoạt.
• Sinh hoạt: trẻ không cần nghỉ học nếu che phủ tốt; bơi/thể thao được khi dán băng chống nước.

BOTE: cách nhận biết & xử trí tại nhà

• Nhận biết: viền đỏ/viêm nhẹ quanh nốt, đôi khi hơi rát/khô vảy. → Đây là dấu hiệu đang khỏi.
• Xử trí: tiếp tục kế hoạch; có thể giãn cách ngày bôi hoặc dưỡng ẩm trước 15–30 phút nếu rát nhẹ.
• Khám sớm nếu: đau tăng, ấm nóng lan rộng, mủ/rỉ dịch, sốt hoặc loét sâu.

KHÔNG NÊN (5 điều)

• ❌ Nặn/bóng tróc nốt.
• ❌ Cạo/triệt lông qua vùng tổn thương.
• ❌ Bôi tràn thuốc ra da lành.
• ❌ Chia sẻ khăn/dao cạo/đồ lót/áo bơi.
• ❌ Bỏ hẹn tái khám hoặc tự ý đổi thuốc.

Gợi ý sắp xếp “góc chăm sóc”

• Hộp riêng để bông tăm, băng dán chống nước, tuýp dưỡng ẩm/thuốc.
• Lịch nhỏ (giấy/điện thoại) đánh dấu ngày bôi – ngày tái khám.
• Poster mini “3C” dán ở phòng tắm để cả nhà dễ nhớ.

• Làm đúng 3C hằng ngày + chấm đúng nốt khi bôi thuốc.
• Chụp ảnh 2 tuần/lần, tái khám 4–8 tuần.
• BOTE = đang khỏi; chỉ khám sớm khi có dấu hiệu nhiễm trùng/đau tăng/sốt.
• Trẻ đi học bình thường nếu che phủ tốt.

Khi nào cần tái khám khẩn? – [Nhận biết “đèn đỏ” & đi khám ngay]

• Nhiễm khuẩn thứ phát: vùng nốt đỏ rực, ấm nóng, sưng đau tăng, có mủ/rỉ dịch, kèm sốt/ớn lạnh.
• Lan nhanh/bùng phát mạnh: trong vài tuần xuất hiện nhiều nốt mới, xếp theo vệt cạo, ảnh hưởng sinh hoạt.
• Nốt khổng lồ/khó trị: đường kính >1 cm, sùi, dai dẳng dù đã theo dõi/điều trị đúng.
• Vị trí nguy cơ: mi mắt/mi (đỏ mắt, xốn, mờ/đau mắt), niêm mạc, hoặc vết thương hở quanh nốt.
• Sinh dục ở người lớn: đau/loét/tiết dịch bất thường, quan hệ gần đây không an toàn → cần tầm soát STI.
• Suy giảm miễn dịch/HIV, sau ghép, đang dùng ức chế miễn dịch: bất kỳ diễn tiến xấu nào.
• Nghi ngờ chẩn đoán khác: tổn thương không điển hình, đổi màu/loét sâu, hoặc khối u nghi ngờ.
• Phản ứng thuốc quá mức: phồng rộp lan rộng, rát bỏng kéo dài, không đỡ sau 48–72 giờ dừng bôi.

• Ngưng bôi/tự can thiệp tại vùng nghi biến chứng; che phủ sạch bằng băng không thấm.
• Không nặn/cạo; rửa tay, thay băng khi ẩm bẩn.
• Chuẩn bị danh sách thuốc đang dùng, ảnh theo dõi gần nhất và mô tả mốc thời gian diễn tiến.

• Đau tăng, mủ, sốt; mắt, sinh dục có triệu chứng; lan nhanh/khổng lồ; SGMD/HIV → tái khám khẩn.
• Ngưng bôi – che phủ – không nặn/cạo trong lúc chờ khám.
• Mang theo thuốc/ảnh/mốc thời gian để bác sĩ xử trí nhanh, chính xác.

Lộ trình 4–8 tuần theo dõi – [Nhất quán, có mốc, có ảnh so sánh]

Mục tiêu của mỗi lần tái khám (4–8 tuần)

• Đếm & định dạng nốt: nốt hoạt động, nốt đang BOTE (viền đỏ/viêm nhẹ = đang khỏi), nốt đã đóng vảy/sạch.
• So sánh ảnh cùng ánh sáng & khoảng cách; ghi % thay đổi số nốt.
• Rà soát phòng lây: che phủ, không dùng chung đồ, không gãi/cạo.
• Điều chỉnh kế hoạch: tiếp tục theo dõi hay chuyển sang Ycanth™/berdazimer/KOH/cryo/curettage theo bối cảnh.

Lịch điển hình theo phương án đã chọn

• Theo dõi chủ động: tái khám mỗi 4–8 tuần; nhắc thời gian tự khỏi 6–18 tháng, trấn an để tránh thủ thuật không cần thiết.
• Ycanth™ (cantharidin 0,7%) – tại cơ sở: bôi mỗi ~3 tuần; theo dõi phồng rộp/đỏ rát tại chỗ; đánh giá sạch nốt sau ~12 tuần.
• Cryotherapy: làm mỗi 2–3 tuần; theo dõi phồng rộp/PIH/hạ sắc tố; cân nhắc trên da sẫm màu.
• Berdazimer 10,3% – tại nhà: 1 lần/ngày tối đa 12 tuần; tái khám 4–8 tuần để theo dõi đáp ứng/kích ứng.
• KOH 5–10% – tại nhà: chấm hàng ngày đến khi hơi viêm rồi dừng ở nốt đó; kiểm tra kích ứng/PIH mỗi 4–8 tuần.

Mẫu “phiếu theo dõi” 1 trang (gợi ý)

• Cột A: Ngày khám (tuần 0 / 4 / 8 / 12).
• Cột B: Số nốt hoạt động / nốt BOTE / nốt đã sạch.
• Cột C: Phương án điều trị đang dùng & vị trí nốt được xử trí (điểm–theo nốt).
• Cột D: Tác dụng phụ (rát/phồng rộp/PIH) & xử trí.
• Cột E: Phòng lây (che phủ, không dùng chung, không gãi/cạo) – đạt/không.

Khi nào “tốt nghiệp” liệu trình?

• Sạch lâm sàng (không còn nốt hoạt động), không xuất hiện nốt mới trong 2–4 tuần, đã được hướng dẫn phòng lây thêm 2–4 tuần.
• Nếu còn vài nốt đơn độc: cân nhắc xử trí điểm (Ycanth™/cryo/nạo) để rút ngắn thời gian.

• Khung 4–8 tuần: đếm nốt, so ảnh, giáo dục BOTE, siết phòng lây.
• Lịch can thiệp: Ycanth™ ~3 tuần, cryo 2–3 tuần, berdazimer tối đa 12 tuần.
• Điểm–theo nốt, tránh bôi tràn; củng cố che phủ/không dùng chung/không gãi–cạo.

Đặt hẹn & thông tin liên hệ – [Khỏi nhanh, an toàn, kín đáo]

Vì sao nên đặt hẹn sớm?

• Xác nhận chẩn đoán (tránh tự điều trị sai, hạn chế sẹo/PIH).
• Chọn phương án ít đau (Ycanth™, berdazimer) hoặc sạch nhanh (curettage/cryo) theo bối cảnh.
• Hướng dẫn phòng lây tại nhà & lộ trình 4–8 tuần rõ ràng cho cả gia đình.

Đặt hẹn & thông tin cơ bản

• Bác sĩ phụ trách: BSCKII Trương Lê Đạo – 20+ năm da liễu, 25+ năm phẫu thuật da.
• Cơ sở: Phòng Khám Da Liễu Anh Mỹ – quy trình chuẩn hoá, kín đáo với ca sinh dục.
• Gợi ý khi đến khám: mang ảnh theo dõi gần nhất, danh sách thuốc đang dùng, và ghi chú mốc xuất hiện nốt.

Chính sách thăm khám nhạy cảm (sinh dục/anogenital):

• Phòng riêng, bảo mật thông tin; tư vấn STI, khuyến nghị kiêng quan hệ tới khi che phủ/điều trị.

• Đặt hẹn sớm để xác nhận chẩn đoán & cá nhân hoá điều trị.
• Mục tiêu: khỏi nhanh – ít đau – hạn chế sẹo, kèm phòng lây tại nhà.
• Tái khám 4–8 tuần, luôn giải thích BOTE để tránh can thiệp quá mức.

Tóm tắt điểm chính toàn bài – [10 dòng dễ nhớ, áp dụng ngay]

• U mềm lây: virus Molluscipoxvirus, sẩn bóng lõm giữa, đa số tự khỏi 6–18 tháng.
• Khi điều trị: chỉ định khi sinh dục/mi mắt, nhiều/lan rộng/đau, AD hoạt động hoặc suy giảm miễn dịch.
• Tại cơ sở: Ycanth™ 0,7%, cryo, curettage, điện/laser – chọn theo mục tiêu ít đau/sạch nhanh.
• Tại nhà: berdazimer 10,3%, KOH 5–10% (chấm đúng nốt), retinoid; không khuyến cáo imiquimod.
• Người lớn sinh dục: xem như STI → tránh quan hệ tới khi che phủ/điều trị, cân nhắc tầm soát STI.
• Trẻ em: ưu tiên theo dõi hoặc can thiệp nhẹ (Ycanth™, berdazimer); kiểm soát eczema để giảm tự lây.
• Suy giảm miễn dịch/HIV: can thiệp tích cực + tối ưu miễn dịch; ca nặng cân nhắc cidofovir tại chỗ.
• BOTE: viền đỏ/viêm nhẹ quanh nốt = dấu hiệu đang khỏi, không phải nhiễm khuẩn.
• Phòng lây: “3C” – Cover (che phủ), Clean (rửa tay/không dùng chung), Careful (không gãi/cạo).
• Theo dõi: tái khám 4–8 tuần, chụp ảnh mỗi 2 tuần, dừng can thiệp đúng lúc để tránh sẹo/PIH.

Ngày xuất bản & Last updated – [Minh bạch thời gian, bản cập nhật]

Thông tin thời gian của bài

• Ngày xuất bản: 20/09/2025 (Asia/Ho_Chi_Minh).
• Lần cập nhật gần nhất: 20/09/2025 – bổ sung/chuẩn hoá các mục: BOTE, bảng so sánh phương pháp, lộ trình 4–8 tuần, FAQ 10 câu, CTA đặt hẹn.
• Tần suất rà soát: định kỳ 6–12 tháng hoặc sớm hơn khi có khuyến cáo/thuốc mới (ví dụ Ycanth™, berdazimer).
• Nguyên tắc cập nhật: ưu tiên hướng dẫn chính thức (AAD/CDC/BAD/NICE/FDA) và dữ liệu pha lâm sàng; đánh dấu thay đổi quan trọng trong phần “Last updated”.

Cách bạn kiểm tra phiên bản mới nhất

• Cuộn cuối bài để xem mục “Ngày xuất bản & Last updated”.
• So khớp mốc thời gian với thông báo cập nhật (ví dụ: “bổ sung BOTE”, “điều chỉnh khuyến cáo sinh hoạt ở trường/bơi”).
• Nếu bạn đã lưu bài, hãy tải lại trang để cập nhật bộ nhớ đệm (cache) trên thiết bị.

• Xuất bản: 20/09/2025; Cập nhật gần nhất: 20/09/2025.
• Cập nhật tập trung vào BOTE, so sánh phương pháp, lộ trình 4–8 tuần, FAQ, CTA.
• Rà soát 6–12 tháng hoặc khi có hướng dẫn/thuốc mới.
• Minh bạch thay đổi để đảm bảo bạn đọc phiên bản đáng tin cậy.

Kết luận & đặt hẹn – [Hiểu đúng – Trị đúng – Khỏi gọn]

Bạn nhận được gì khi đặt hẹn hôm nay?

• Chẩn đoán xác định (tránh điều trị sai, giảm nguy cơ sẹo/PIH).
• Lộ trình rõ ràng theo mục tiêu: ít đau (Ycanth™, berdazimer) hoặc sạch nhanh (curettage/cryo).
• Hướng dẫn 3C tại nhà (Cover–Clean–Careful) + nhật ký ảnh 2 tuần + nhắc BOTE.
• Theo dõi 4–8 tuần, tối ưu chi phí & số buổi, bảo mật ca sinh dục (STI).

Hành động ngay

• Nhấn Đặt hẹn với BSCKII Trương Lê Đạo – Phòng Khám Da Liễu Anh Mỹ (TP.HCM).
• Chuẩn bị ảnh tổn thương gần nhất, danh sách thuốc, mốc thời gian xuất hiện nốt để buổi khám hiệu quả hơn.

• Hiểu đúng – Trị đúng – Khỏi gọn với phác đồ cá nhân hoá.
• Mục tiêu kép: rút ngắn bệnh & giảm lây nhưng vẫn ít đau, ít sẹo.
• Theo dõi 4–8 tuần và BOTE là dấu hiệu đang khỏi — tránh can thiệp quá mức.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

• British Association of Dermatologists: Molluscum contagiosum.  
• National Library of Medicine (2023): Molluscum contagiosum
• American Academy of Dermatology. Molluscum contagiosum. 
• Centers for Disease Control and Prevention. (2025). Molluscum contagiosum
• Royal Children’s Hospital Melbourne. Molluscum contagiosum 
• U.S. Food & Drug Administration. (2023). FDA approves Ycanth™ (cantharidin 0.7%). 
• U.S. Food & Drug Administration. (2024). FDA approves Zelsuvmi™ (berdazimer 10.3%). 

CÁC BÀI LIÊN QUAN

• Nhiễm trùng, virus, vi nấm
• Mụn trứng cá
• Chàm
• Rụng tóc
• Nám da
• Gàu
• Vảy nến
• Lupus ban đỏ
• Bệnh da khác
• Bệnh móng
• U da, nốt ruồi