Bệnh lậu: Dấu hiệu & điều trị hiệu quả từ Bs. Trương Lê Đạo

BSCKII.TRƯƠNG LÊ ĐẠO

Giới Thiệu Chung về Bệnh Lậu

Bệnh lậu là gì?

• Cơ quan sinh dục: Gây viêm niệu đạo ở nam, viêm cổ tử cung ở nữ.
• Họng: Nhiễm trùng vòm họng do quan hệ tình dục bằng miệng.
• Trực tràng: Phổ biến ở người quan hệ qua đường hậu môn.

• Quan hệ tình dục không an toàn (âm đạo, hậu môn, miệng).
• Lây từ mẹ sang con trong quá trình sinh thường.
• Lưu ý: Không lây qua tiếp xúc thông thường như ôm, hôn, dùng chung khăn tắm.

Thống kê dịch tễ: 82 triệu ca/năm toàn cầu, 3.000+ ca/năm tại Việt Nam

• Theo WHO (2023), mỗi năm có khoảng 82 triệu ca mắc mới bệnh lậu, đứng thứ 2 trong các bệnh STI (sau Chlamydia).
• Nhóm nguy cơ cao: Thanh thiếu niên 15-24 tuổi, người có nhiều bạn tình, quan hệ đồng giới nam.

• Viện Da liễu Quốc gia công bố hơn 3.000 ca/năm, tập trung ở TP.HCM, Hà Nội, Đồng Nai.
• Thực tế có thể cao hơn do tâm lý e ngại khám bệnh, tự điều trị tại nhà.

Bệnh lậu có nguy hiểm không?

Vô sinh

• Ở nữ giới: Vi khuẩn lậu lan lên tử cung, vòi trứng, gây viêm vùng chậu (PID). Tổn thương này làm tắc nghẽn vòi trứng, tăng nguy cơ thai ngoài tử cung hoặc vô sinh (chiếm 15-30% ca PID).
• Ở nam giới: Viêm mào tinh hoàn, teo tinh hoàn, suy giảm chất lượng tinh trùng.

Tăng nguy cơ nhiễm HIV

• Tổn thương niêm mạc do lậu tạo điều kiện cho virus HIV xâm nhập dễ dàng. Theo CDC, người mắc lậu có nguy cơ nhiễm HIV cao gấp 3-5 lần.

Biến chứng toàn thân

• Nhiễm trùng máu: Vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây sốt cao, tổn thương da, viêm khớp.
• Viêm màng não, viêm nội tâm mạc: Hiếm gặp nhưng nguy hiểm tính mạng.

Case study điển hình:

• Bệnh nhân N.T.K (25 tuổi, TP.HCM): Chủ quan với triệu chứng tiểu buốt nhẹ, sau 6 tháng phát hiện tắc vòi trứng hai bên, phải làm IVF.

Dịch tể bệnh lậu tại Viêt Nam

Nguyên Nhân & Con Đường Lây Truyền

Nguyên nhân gây bệnh lậu

• Ký sinh trên niêm mạc ẩm ướt: Chúng phát triển mạnh ở đường sinh dục (cổ tử cung, tử cung, niệu đạo), trực tràng, họng và kết mạc mắt.
• Khả năng kháng thuốc cao: Theo WHO, hơn 50% chủng lậu cầu đã kháng với ít nhất 1 loại kháng sinh thông dụng.

Yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh:

Tiền sử mắc các bệnh STI khác:

Hệ miễn dịch suy yếu:

Bệnh lậu lây qua đường nào?

• Qua đường âm đạo/hậu môn: Vi khuẩn từ dịch tiết sinh dục xâm nhập trực tiếp vào niêm mạc bạn tình.
• Qua đường miệng: Lây khi tiếp xúc với dương vật, âm đạo hoặc dịch tiết của người nhiễm.

Lây từ mẹ sang con:

• Trẻ sơ sinh có thể nhiễm lậu khi chui qua âm đạo trong quá trình sinh thường, dẫn đến viêm kết mạc mắt (nguy cơ mù lòa nếu không điều trị).
• Giải pháp: Xét nghiệm lậu cho thai phụ ở tháng thứ 3, điều trị dự phòng theo phác đồ của Bộ Y tế.

Lây qua tiếp xúc gián tiếp (hiếm gặp):

• Dùng chung đồ chơi tình dục không vệ sinh.
• Tiếp xúc vết thương hở với dịch mủ của người bệnh.

Bệnh lậu lây qua đường nào

Hiểu lầm phổ biến: Không lây qua tiếp xúc thông thường

• KHÔNG lây qua: Ôm, hôn má, bắt tay, dùng chung bát đĩa, bồn cầu, hồ bơi.
• Lý do: Vi khuẩn Neisseria gonorrhoeae không tồn tại lâu ở môi trường khô ráo, nhiệt độ thường. Chúng chỉ sống được vài phút bên ngoài cơ thể người.

• Bệnh nhân N.V.H (30 tuổi, TP.HCM): Lo lắng vô căn cứ khi nghĩ mình mắc lậu do dùng chung khăn tắm với người lạ. Kết quả xét nghiệm tại Phòng Khám Da Liễu Anh Mỹ âm tính, nguyên nhân thực sự là viêm niệu đạo do kích ứng.

• Hình ảnh: Chèn infographic so sánh đường lây và không lây của bệnh lậu.

Triệu Chứng & Chẩn Đoán Bệnh Lậu

Triệu chứng theo giới tính

Ở nam giới

Tiết dịch mủ niệu đạo:

• Dịch màu trắng đục, vàng hoặc xanh, xuất hiện 2-7 ngày sau khi nhiễm.
• Có mùi hôi, lượng dịch tăng sau khi thức dậy hoặc quan hệ.

Đau buốt khi tiểu:

• Cảm giác nóng rát dọc niệu đạo, tiểu rắt, tiểu khó.

Sưng tinh hoàn hoặc đau vùng bìu:

• Dấu hiệu viêm mào tinh hoàn, thường đi kèm sốt nhẹ (37.5-38.5°C).

Ở nữ giới

Triệu chứng ít gặp

Viêm kết mạc mắt:

Triệu Chứng Bệnh Lậu Ít Gặp

Phương pháp chẩn đoán

• Áp dụng: Phát hiện vi khuẩn trong mẫu nước tiểu đầu dòng.
• Ưu điểm: Không xâm lấn, kết quả sau 15 phút (test nhanh).
• Hạn chế: Độ chính xác 70-80%, dễ âm tính giả nếu lấy mẫu sai.

• Áp dụng: Lấy mẫu dịch niệu đạo/âm đạo, nuôi trong môi trường đặc biệt.
• Mục đích: Xác định chủng lậu cầu và test kháng sinh đồ.
• Thời gian: 48-72 giờ, độ chính xác 90%.

1. Khám lâm sàng: Đánh giá triệu chứng, tiền sử quan hệ.
2. Lấy mẫu: Dịch sinh dục, nước tiểu, máu (nếu cần).
3. Xét nghiệm
4. Tư vấn kết quả: Trực tiếp bởi Bs. Trương Lê Đạo.

• Bảo mật thông tin tuyệt đối, không ghi danh sách bệnh nhân.

Điều Trị Bệnh Lậu Hiệu Quả

H3: Phác đồ điều trị từ WHO & CDC

Kháng sinh tiêm bắp (Ceftriaxone) + Azithromycin đường uống

• Ceftriaxone 500mg tiêm bắp:
  • Là kháng sinh thế hệ 3 thuộc nhóm cephalosporin, có hiệu quả cao trong ức chế thành tế bào vi khuẩn lậu .
  • Liều tiêm duy nhất, giảm nguy cơ kháng thuốc so với phác đồ cũ .
• Azithromycin 1g đường uống:
  • Kết hợp để tăng hiệu quả diệt khuẩn và phòng ngừa đồng nhiễm Chlamydia (chiếm 10–40% ca bệnh) .
  • WHO khuyến cáo sử dụng liều duy nhất, giúp rút ngắn thời gian điều trị .

• Tỷ lệ thành công >95% khi tuân thủ đúng phác đồ .
• Giảm 70% nguy cơ tái phát so với đơn trị liệu .

Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc, tránh kháng thuốc

• Tình trạng kháng thuốc:
  • 50% chủng lậu cầu tại Việt Nam kháng với penicillin, tetracycline .
  • Kháng sinh đồ là bắt buộc trong trường hợp điều trị thất bại .
• Cảnh báo:
  • Tự mua thuốc không đúng liều làm tăng nguy cơ biến chứng (viêm khớp, nhiễm trùng máu) .
  • Tránh dùng ciprofloxacin cho phụ nữ mang thai do nguy cơ dị tật thai nhi .

Điều trị tại Phòng Khám Da Liễu Anh Mỹ

Quy trình 4 bước vàng:

Khám lâm sàng:

• Đánh giá triệu chứng (tiết dịch niệu đạo, đau bụng dưới) và tiền sử quan hệ .

Biến chứng nếu điều trị sai cách

Viêm mào tinh hoàn:

• Xảy ra ở 20–30% nam giới không điều trị kịp thời, gây đau bìu dữ dội, sốt cao, nguy cơ vô sinh .
• Case study: Bệnh nhân N.V.T (32 tuổi) tự mua thuốc online → viêm mào tinh hoàn cấp, phải phẫu thuật dẫn lưu mủ .

Thai ngoài tử cung:

• Viêm vòi trứng do lậu làm tắc ống dẫn trứng, tăng 5–10 lần nguy cơ thai ngoài tử cung .
• 40% trường hợp vô sinh nữ có liên quan đến biến chứng từ bệnh lậu .

Nhiễm trùng máu (DGI):

• Vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây sốt cao, xuất huyết da, viêm khớp (5–15% ca không điều trị) .
• Tỷ lệ tử vong lên đến 3% nếu không can thiệp kịp thời .

Phòng Ngừa & Lối Sống Lành Mạnh

Biện pháp phòng tránh

• Sử dụng bao cao su đúng cách: Bao cao su tạo hàng rào vật lý ngăn chặn tiếp xúc trực tiếp giữa da và dịch cơ thể, giúp giảm nguy cơ lây nhiễm bệnh lậu và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác. Tuy nhiên, việc sử dụng bao cao su đúng cách là rất quan trọng để đạt hiệu quả bảo vệ tối đa.
• Khám sức khỏe định kỳ cho cả bạn tình: Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lây truyền qua đường tình dục, bao gồm cả bệnh lậu. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có nguy cơ cao hoặc có nhiều bạn tình.

Chế độ sinh hoạt cho người bệnh

• Kiêng quan hệ tình dục trong quá trình điều trị: Trong thời gian điều trị bệnh lậu, nên tránh quan hệ tình dục để ngăn ngừa lây nhiễm cho bạn tình và đảm bảo hiệu quả điều trị.
• Vệ sinh cá nhân, tránh dùng chung đồ dùng: Duy trì vệ sinh cá nhân sạch sẽ và không dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn tắm, đồ lót để tránh nguy cơ lây nhiễm.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

Bệnh lậu có tái phát không?

Điều trị bao lâu thì khỏi?

Tầm quan trọng của phát hiện sớm

Thông điệp từ Bs. Trương Lê Đạo

“Bệnh lậu hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu tuân thủ phác đồ và phòng ngừa tái nhiễm.”

Xem thêm từ CDC